μετριάζω

(I)

(ΑΜ μετριάζω, Μ και μιτριάζω και μιτριγιάζω)

1. καθιστώ κάποιον ή κάτι μέτριο, κρατώ κάτι μέσα στα όρια τού μέτρου, μειώνω κάτι ως προς την ποσότητα ή την ένταση, περιστέλλω, περιορίζω

(α. «μετριάζω την ταχύτητα» β. «οὐκ ἂν ποτ' ᾠήθησαν ὅρκοις μετριᾱσσαι ψυχήν νέαν λαβοῡσαν ἀρχήν», Πλάτ.)

2. μτφ. αμβλύνω, απαλύνω, μαλακώνω

νεοελλ.

ειρωνεύομαι, κοροϊδεύω («εσύ μού μετριάζεις», Σουμμ.)

μσν.

συμβιβάζομαι

μσν.-αρχ.

1. είμαι μετριόφρων, είμαι ταπεινός, ταπεινώνομαι («διατί τὸ πρόσωπόν σου πονηρὸν καὶ οὐκ εἶ μετριάζων;», ΠΔ)

2. μτφ. χαριεντίζομαι, αστειεύομαι, χαριτολογώ

3. διασκεδάζω, παίζω

αρχ.

1. συμπεριφέρομαι, σκέπτομαι ή μιλώ με μέτρο, με σύνεση

2. (για πρόσ.) α) είμαι κάπως ασθενής, αδύναμος

β) είμαι αρκετά καλά, σε μέτρια υγεία

3. διευθύνω, ρυθμίζω

4. (για νόσο) αμβλύνομαι, βρίσκομαι σε ύφεση

5. φρ. α) «μετριάζω ἐν τῷ προθύμῳ» — επιδεικνύω μέτριο ζήλο, έχω μέτριο θάρρος

β) «οἱ μετριάζοντες» — αυτοί που έχουν αιδοίο μέτριου μεγέθους

γ) «μετρίαζε» — μην ταράζεσαι, μένε ήσυχος, (Σοφ.)

δ) «μετριάζω τὸ δίκαιον» — μετριάζω την αυστηρότητα τής δικαιοσύνης, τήν αναμιγνύω με ανθρωπισμό, (Δίον. Αλ.)

[ΕΤΥΜΟΛ. < μέτριος. Ο τ. μετριάζω με αφομοίωση τού -ε- σε -ι-].

————————

(II)

μετριάζω (Μ)

μετρώ, εξακριβώνω με μέτρηση.

[ΕΤΥΜΟΛ. Μεταπλασμένος τ. τού μετρῶ κατά τα ρ. σε -ιάζω].